Zoek het verschil

Gerbrand Bakker kwam op bezoek en bracht een boekje voor me mee. Het heet Populierensap en het is nieuw en speciaal gemaakt voor en door ECI.
'Nou zeg!' zei ik.
'Wat?' vroeg Gerbrand.
'Zie je dat niet?'
'Wat?'
'Zie je het echt niet?'
'Wat dan?'
'Nou, die foto op de achterkant.'
'Wat is daar dan mee?'
'Zie je dat niet? Moet ik de originele foto van Ella Tilgenkamp erbij halen?'
'Verrek, nou zie ik het pas!' 

De naam van de fotograaf staat op de rechterfoto omdat ik die daar heb neergezet.

De renovatie (2)

Het huis waarin ik woon is van rond 1700. Er zijn tekenen dat het ouder is, maar ook aanwijzingen dat het later is gebouwd. Er staat verderop in de straat een vrijwel identiek huis en dat is uit 1720. Maar in de muur waar het huis van de buren tegenaan is gebouwd zit een raam, en dat suggereert dat er ooit gxc3xa9xc3xa9n huis naast het onze heeft gestaan. Het buurhuis is uit de zeventiende eeuw.
Vast staat in ieder geval dat het een oud huis is waarin wij wonen, en aan veel kun je dat ook zien, zoals de balken waar de verschillende verdiepingen op rusten. Helemaal onderin het huis zijn die er het slechtst aan toe. Daar moet een flink aantal balken vervangen worden en dat gebeurt door de vermolmde delen eruit te zagen en te vervangen door nieuwe balken. Het gaat om hout dat de eeuwen heeft doorstaan, en ik kon het niet goed aanzien toen ze de in stukken gezaagde balken naar buiten droegen en op een kar zetten. De stompen zagen er vanuit mijn raam uit als een gekapt bos waarvan de stammen zeer dicht tegen elkaar aan staan. Hier en daar kon je zien hoe vermolmd het hout was, maar op de meeste plekken zag het hout er, doormiddengezaagd, opvallend fris en nieuw uit; alleen aan de randjes was het hout donkerbruin en verweerd geworden. 
Waar gaat dat heen? vroeg ik me af. Daar – op de foto (klik voor een vergroting) – liggen honderden kilo's hout waarvan een deel niet meer bruikbaar is, maar ik kan me niet voorstellen dat het helemaal niks waard is. Bij de restauratie van meubelen heb je toch oud hout nodig? Van zulke flinke blokken kun je toch op zijn minst fineer maken? Tafelbladen? Is dit echt het einde?
Dat hout is niks waard en er gebeurt ook niks mee, zei de uitvoerder. Dat maakte het gevoel van weemoed in mij nog groter: al dat hout, honderden jaren heeft het dienst gedaan en omdat het vroeger allemaal hardhout was is het niet kapot te krijgen. Het gaat weg en niemand weet waarheen. Ervoor in de plaats komt nieuw hout, maar dat werd niet de tijd gegund om op zijn gemak te groeien toen het nog een boom was, dus het is veel zachter en kwetsbaarder. Dat gaat geen eeuwen mee.
Ach, waar zijn we aan begonnen, dacht ik, terwijl het karretje met ons trouwe hout wegreed naar nergens toe.

De renovatie (1)

Vroeger moest je het geld dat hoorde bij de P.C. Hooftprijs of Theo Thijssenprijs voor een belangrijk deel besteden aan iets dat met je werk te maken had. Dat is jaren geleden afgeschaft. Daar is wat vxc3xb3xc3xb3r te zeggen, maar er is ook wel wat op txc3xa9gen. Het is fijn dat je gewoon zelf kunt besluiten waar je het geld aan wilt uitgeven, maar het kan ook een stimulans zijn om het geld te bestemmen voor een bijzondere boekuitgave of een vertaling of iets dergelijks. Maar dat hoeft dus niet meer. 
Ik heb het geld van de Theo Thijssenprijs 2009 op een rekening gezet, omdat ik wist dat ik het later nodig zou hebben. Eerst zette ik het op de Icecave Bank. Maar die ging failliet. Ik kreeg het geld terug en toen heb ik het op de DSB-bank gezet. Die ging ook failliet. Ik kreeg het geld opnieuw terug, en nu staat het op een soort bouwgarantrekening, want van meet af aan wist ik dat ik het geld zou gebruiken voor de peperdure renovatie van het huis waarin ik woon. Het is een monument dat ernstig aan het vervallen is en gered moet worden; om het voor de toekomst te behouden moet het flink onderhanden genomen worden.
Dit is dat huis, althans een bouwkundige tekening ervan. Het staat in Amsterdam aan een grachtje en ik bewoon er het bovenste deel van. De gevel moet worden opgeknapt, het lekkende dak gerepareerd, de muren moeten worden gezandstraald en opnieuw gevoegd, kozijnen moeten worden vervangen, rotte balken in het souterrain moeten worden vervangen, enzovoort. Met dat laatste zijn ze gisteren begonnen en dat deed meteen pijn.

(Wordt vervolgd)

Gouden Uil Jeugdliteratuur weg (3)

Geert Joris (foto), directeur van Boek.be, wond zich op over de kritiek van "mensen zonder kennis van zaken" op het niet terugkeren van de Gouden Uil voor jeugdliteratuur, zo stond te lezen bij De Papieren Man, in een artikel waarin ook Bart Moeyaert aan het woord kwam. Door de gebrekkige wijze waarop Boek.be het nieuws naar buiten heeft gebracht, mag Joris de hand wel in eigen boezem steken. Bij zo veel vaagheid wek je de indruk dat je het wel best vindt dat mensen zonder kennis van zaken blijven. 

Enfin, ik zie niet 123 dat een en ander wordt teruggedraaid, dus we zullen dan maar eens kijken naar de Boekenleeuw en Boekenpauw nieuwe stijl. Helaas heeft Boek.be ook daarover alleen vaagheden naar buiten gebracht, dus er valt op dit moment niets over te zeggen. Dat de prijzen worden opengesteld voor Nederlanders wil ik graag nader verklaard hebben. Wordt bedoeld dat Nederlandse auteurs voor de Leeuw en de Pauw in aanmerking komen, of blijven die voorbehouden aan Vlaamse auteurs en kunnen Nederlanders alleen Welpen en Pluimen krijgen? En zit er dan aan die Welpen en Pluimen ook geld vast of alleen aan de Leeuw en de Pauw?

Joris: "Je moet toch toegeven dat de Jeugd Gouden Uil helemaal ondergesneeuwd zat in het hele Gouden Uilverhaal? Herinnert iemand zich nog de laatste winnaars van de Jeugd Gouden Uil?"

Tja, als Joris gelooft dat daar verbetering in zal komen door de Gouden Uil (die hier in Nederland wel kon rekenen op belangstelling) af te schaffen, en de Boekenleeuw en -Pauw te herwaarderen, kan hij bedrogen uitkomen. De Boekenleeuw en Boekenpauw zijn in Nederland weinig bekend omdat wij iets soortgelijks van onszelf hebben, namelijk de Griffels en Penselen. Daarom zijn prijzen als de Woutertje Pieterseprijs en de Gouden Uil zo mooi, omdat die het min of meer nationale karakter van de Griffels, Penselen, Leeuw, Pauw, Welpen en Pluimen doorbreken. 

Als Nederlanders de Boekenleeuw kunnen winnen, kan dat de waarde die de prijs heeft voor Vlaamse makers flink onderuithalen, en wie wil dat nou? Ik ben er een voorstander van dat de Boekenleeuw en Boekenpauw Vlaams blijven, omdat ik meen dat op die manier de kwaliteit van de Vlaamse kinder- en jeugdboeken het best gediend is. Maar het wordt mij min of meer onmogelijk gemaakt om dat te vinden, omdat ik dan tegelijkertijd vind dat Nederlanders nooit een Vlaamse prijs zouden moeten kunnen krijgen, en dat gaat me te ver.

Het is afwachten geblazen. Hoe gaan de Boekenleeuw en Boekenpauw nieuwe stijl eruitzien? Krijgen we het binnenkort te horen, of moeten we daar op wachten? En als het ons niet zint? Zijn er dan alternatieven of is dat dan te laat?

Gouden Uil Jeugdliteratuur weg (2)

Het bericht van Boek.be waarin gesuggerereerd wordt dat anderen medeverantwoordelijk zouden zijn voor het opheffen van de Gouden Uil Jeugdliteratuur en het opleuken van de Boekenleeuw en Boekenpauw (zie eergisteren), zit me bijzonder dwars. Niet in het minst doordat ik het in een eerder bericht xe2x80″ dat hier staat xe2x80″ heb gehad over de merkwaardige constructie van de Boekenwelpen die tegenwoordig naar alle wereldburgers kunnen gaan, behalve naar Nederlanders. En wat stellen ze nu voor? Om die prijzen open te stellen voor Nederlanders. Dat is niet wat ik in gedachten had toen ik dat stukje schreef en al helemaal niet in combinatie met het opheffen van een andere prijs. Ik heb nu het al of niet terechte gevoel dat ik door Boek.be medeverantwoordelijk ben gemaakt voor de veranderingen en daar zit ik mee. Waarom kan Boek.be niet gewoon zelf de volledige verantwoordelijkheid dragen voor de veranderingen die ze willen doorvoeren, in plaats van te wijzen naar anderen, zoals de Stichting Lezen en het Vlaams Fonds voor de Letteren?

Als het aan mij ligt blijven de Boekenleeuw, -Pauw, -Welpen en xe2x80″Pluimen uitsluitend voor Vlaamse schrijvers, tekenaars en vertalers. Dat is naar mijn overtuiging de beste manier om de ontwikkeling van de kwaliteit in de Vlaamse kinder- en jeugdliteratuur te ondersteunen en te ontwikkelen. Een of meerdere speciale Welpen en Pluimen voor buitenlanders in het algemeen of Nederlanders in het bijzonder, daar is niks op tegen, maar dat moet dan vanuit die prijzen zelf komen en niet bij wijze van troost worden opgelegd omdat een andere prijs wordt opgeheven.

Naast de eerder genoemde prijzen zou er een Vlaamse prijs moeten zijn die wxc3xa9l over de grenzen heenkijkt, zoals de Gouden Uil voor jeugdliteratuur dat deed. Gewoon om te laten zien dat Belgixc3xab niet eenkennig is en oog heeft voor kwaliteit. Want laten we wel wezen: ook literatuur uit het buitenland kan Vlaamse auteurs stimuleren. Maar niet als het in de plaats komt van prijzen die bekend staan vanwege het nationale karakter. Als je daarmee gaat zitten rommelen, maak je iets kapot.

Ik begrijp dat de bedoeling is dat de bestaande prijzen qua geld verhoogd worden en dat dxc3¡t de meerwaarde of troost zou zijn. Maar zo werkt het niet. De Gouden Griffel in Nederland levert praktisch geen geld op, maar is desalniettemin de meest begeerde prijs.

Tot slot: de boodschap die Boek.be uitdraagt door in gezamenlijk overleg wel door te willen gaan met de Gouden Uil voor volwassenenliteratuur en niet met de Gouden Uil voor jeugdliteratuur verdient betere uitleg en open kaart. Natuurlijk valt best begrip op te brengen voor factoren waar Boek.be misschien niet zo gek veel aan kon doen: de televisie had hoegenaamd geen belangstelling meer voor de Gouden Uil voor Jeugdliteratuur en de ambiance waarin de prijzen werden uitgereikt was ook niet meer wat het geweest was. En laten we een zeer belangrijke oorzaak niet vergeten waar Boek.be begrijpelijkerwijze zoveel mogelijk over zwijgt: Fintro is kennelijk bereid geweest om de Gouden Uil voor volwassenen wel te financieren en de Gouden Uil voor de jeugd niet. Dat kan niemand verweten worden en ook Fintro niet, maar het illustreert wel wat belangrijk gevonden wordt en wat niet.

Gouden Uil Jeugdliteratuur weg

Op Boek.be kan het volgende bericht worden aangetroffen met betrekking tot het afschaffen van de Gouden Uil voor jeugdliteratuur:

'In overleg met de boekensector (waaronder Stichting Lezen, Vlaams Fonds voor de Letteren en Canon Cultuurcel) besliste Boek.be om de Gouden Uil Jeugdliteratuurprijs niet langer uit te reiken. Boek.be wil de Boekenleeuw en de Boekenpauw xe2x80″ de prijzen voor resp. de beste auteur en illustrator van kinder- en jeugdboeken xe2x80″ in de toekomst verder verruimen en opwaarderen uitbouwen omdat ze naast oorspronkelijk Nederlandstalig werk van kinder- en jeugdboeken-auteurs ook vertaald werk en illustratoren bekronen. Het prijzengeld wordt opgetrokken en de prijs wordt opengesteld voor Nederlandse auteurs.
Met de vernieuwde Gouden Boekenuil, Boekenleeuw en Boekenpauw hoopt Boek.be een nieuw evenwicht van de literaire prijzen in Vlaanderen tot stand te brengen.'

De toon van het bericht is irritant. Nadrukkelijk suggereert Boek.be dat het onder andere de Stichting Lezen, het Vlaams Fonds voor de Letteren en de Canon Cultuurcel waren die Boek.be geadviseerd hebben om te stoppen met de Gouden Uil voor jeugdliteratuur, maar uit andere berichtgeving is dat helemaal niet gebleken. Ook kan ik me niet voorstellen dat deze drie organisaties hebben geadviseerd dat de Gouden Uil voor jeugdliteratuur maar moest opgaan in de Boekenleeuw, want het gaat om prima organisaties en die geven dergelijke slechte adviezen niet; zouden ze het wel doen, dan legden ze zelf wel uit waarom ze dat geadviseerd hebben en lieten de formulering niet over aan Boek.be. Wat hebben deze organisaties voor belang bij het verarmen en verslechteren van het prijzenstelsel in Vlaanderen? (Ik wil later nog eens terugkomen op de gevolgen van het samenvoegen van Gouden Uil en Boekenleeuw.) En met de slotzin waarin Boek.be wil doen voorkomen dat er door deze beslissing nieuw evenwicht van literaire prijzen in Vlaanderen tot stand wordt gebracht, lijkt Boek.be de lezer op een dwaalspoor te willen zetten. Er is vreselijk veel moeite gedaan om de boodschap zacht, zorgzaam en zelfbeschermend te formuleren, maar door die omzichtigheid krijg je de indruk dat Boek.be eigenlijk bedoelt: kinderboeken zijn lastig om niet te zeggen kut en we willen van die prijs af omdat er geen geld voor is. Daarom is nadere, minder omfloerste uitleg beslist nodig, maar niet alleen van Boek.be zelf.

Secret story

Ik ben een van die mensen die kijken naar het flutprogramma Secret Story van Net 5. Het fascineert mij dat mensen bereid zijn om zich te laten opsluiten en zich laten leiden door regels die min of meer willekeurig zijn. Tot nu toe was het zo xe2x80″ nou ja, ik zie niet al die programmaxe2x80x99s, dus het kan zijn dat ik een verandering heb gemist xe2x80″ dat de leiding van dit soort programma's tot op zekere hoogte bxc3xb3ven de kandidaten stond en een zeker gevoel bewaarde voor wat goed en kwaad is. Maar de kijkcijfers van Secret Story zijn zo laag dat de programmaleiding van gekkigheid niks meer weet te verzinnen en de verkxc3xa9xc3xa9rde weg is ingeslagen, namelijk de immorele. Voor wie het programma niet kent: er zit een stel jonge mensen opgesloten in een huis en elk van die bewoners heeft een min of meer flapdrollerig geheim. De een slaapwandelt en de ander is piercer van beroep en niemand mag dat zogenaamd weten xe2x80″ geheimen die er met de haren bijgesleept zijn. Door geheimen van anderen te raden kun je geld winnen en je wint extra geld door malle opdrachten uit te voeren.

Nu moest Laura een opdracht uitvoeren die vals en gemeen was. Ze heeft namelijk een vriendje, Alex, in het huis en kreeg te horen dat een andere knul, Karim, heimelijk gevoelens voor haar heeft. De spelleiding gaf haar nu de opdracht om aan te pappen met Karim om Alex jaloers te maken. Uiteindelijk deed zij dat niet goed genoeg naar de zin van de programmaleiding en daar werd ze door de programmaleiding voor gestraft.

Eigenlijk vind ik dat niet kunnen, ook al is het maar een spel; ik vind het zelfs een beetje eng. De programmaleiding heeft misbruik gemaakt van haar macht door Laura te vragen om iets te doen dat tegen het geweten indruist. Binnen ons stelsel van normen en waarden keuren wij het niet goed als je iemand van wie je weet dat hij heimelijke gevoelens heeft opzettelijk verleidt met het doel om iemand anders jaloers te maken. Je zou dan ook verwachten dat Laura beloond werd voor het feit dat ze niet immoreel wilde zijn, maar ze werd er juist voor gestraft. Dat vind ik een akelig voorbeeld voor tv-kijkers. Ik vind dat het programma daarmee de grens van goed fatsoen heeft overschreden.

Nu is de  vraag of dat iets eenmaligs is, of dat het een nieuwe ontwikkeling is in de strijd om de kijkcijfers. En ondersteunen adverteerders dat soort immoreel gedrag dan door eromheen reclame uit te zenden? – Dat an sich heeft in Amerika in de afgelopen decennia geleid tot Moral Majorities. Die oefenden zo veel druk uit op adverteerders dat die zich afwendden van tv-programma's die niet pasten bij zekere fatsoenregels. Dat zou ik voor Nederland zeker niet willen, maar als een bedrijf wxc3xa9l reclame wil in een programma over bedrog & misleiding (wegens hoge kijkcijfers) en nxc3xadxc3xa9t in een programma over kunst & educatie (wegens lage kijkcijfers), dan ga je je toch op zeker moment achter de oren krabben.

 

Het vervolg

Een maand geleden kwamen vijf jonge kunstenaars bij mij omdat ze advies wilden hebben over hoe ze zich aan de wereld kunnen presenteren. Daarover schreef ik hier. Gisteren kwamen ze opnieuw langs en de bedoeling was dat ze iets gedxc3¡xc3¡n hadden met de kritiek die ze begin maart van me kregen. Exc3xa9n van hen, de enige jongen van het stel en ook de enige die ik had ontzien, had er – ik kan het niet anders zeggen – min of meer met de pet naar gegooid. Zijn excuus was dat hij het te druk had gehad. Tja, dan kan ik er verder ook niet zo veel aan doen, maar zonde was het wel, want waarom schrijf je je in voor zoiets als je het benadert alsof je nog op de middelbare school zit? 

De andere vier, waaronder de twee jonge vrouwen die ik aan het huilen had gemaakt, hadden de kritiek wel ter harte genomen. De kwetsbare vrouw liet nu zien waar ze goed in is: het op bescheiden formaat maken van kunst van textiel. Maar nog steeds had ze haar prioriteiten niet "straight": ze dacht dat ze van die textiel kleren moest maken, omdat ze anders niet in de maatschappij past, een maatschappij waarin alles wat er is toegepast moet zijn om er geld mee te kunnen verdienen, en als het niet commercieel is, dan is het dus niet goed. Aan zo'n denkbeeld kun je geheel ten onder gaan als het niet in je zit om alles te bekijken vanuit het idee dat het functioneel en rendabel moet zijn. Ik heb geprobeerd haar dat duidelijk te maken, maar haar onzekerheid maakte dat er toch weer druk op haar ogen kwam. Gelukkig hield ze het op het nippertje droog.

De andere vrouw die een maand geleden in huilen was uitgebarsten, had op het punt gestaan om er geheel de brui aan te geven na mijn kritiek, boos op mij als ze was, maar ze had zich toch herpakt en ze revancheerde zich op een sublieme manier. Met alles wat ik had gezegd had ze wat gedaan, waardoor haar presentatie (het ging o.a. om het verbeteren van je presentatie en portfolio) ijzersterk was geworden, en zelfs toegepast en commercieel. Ik kreeg nog wel een klein standje van haar, want het had best gekund dat ze niet opgewassen was geweest tegen mijn kritische benadering, vond ze, en wat voor schade had ik dan aangericht? Maar ik had geen schade aangericht en haar standje aan mij was eigenlijk een compliment aan haarzelf en dat was ook volstrekt terecht. En zo kon ik tevreden naar huis. Nou ja, helemaal tevreden was ik niet, want die jongen had ik niet streng genoeg aangepakt. En nou komt de aap uit de mouw: dat was ook nog eens een achterneef van mij. Die had ik toch niet zo streng durven aanpakken als de vier vrouwen die geen familie waren.

Prentenboek Kinderboekenweek 2011

Het jaarlijkse prentenboek ter gelegenheid van de Kinderboekenweek wordt dit jaar gemaakt door Dolf Verroen en Thxc3xa9 Tjong-Khing. De titel is ook al bekendgemaakt: De prins op het witte paard.

De nieuwe Leesgoed

De nieuwe Leesgoed (klik op het plaatje voor een vergroting) is uit. Er moet onmiddellijk een compliment naar nieuwe hoofdredacteur Karin Kustermans en haar redactie die het blad geheel in het nieuw hebben gestoken. Het ziet er fris en stijlvol uit en ook wel een beetje elitair. Vooral de dikte van het papier is opmerkelijk: het lijkt wel een kartonnen magazine! Dat Biblion Uitgeverij deze restyling heeft aangedurfd is heel bijzonder en hier past dan ook een misschien nog wel groter compliment voor Biblion. Kustermans & Co hebben vast heel erg hun best moeten doen om Biblion ervan te overtuigen dat dit de juiste weg was om in te slaan, maar dat zoxe2x80x99n uitgeverij die stap dan ook daadwerkelijk durft te nemen, is niet een kwestie van hier-is-een-tientje-en-doe-het-maar. Hulde dus.

Is het blad er ook beter op geworden? Ik heb het nog niet gelezen, want het kwam net pas binnen, maar wel aandachtig doorgebladerd, en het ziet er puik uit. Dat het blad gemaakt wordt door mensen die enthousiast zijn over de kinder- en jeugdliteratuur is zonneklaar. Of het minder literaire boek voldoende aan bod komt zal in de komende nummers wel blijken, maar voorlopig lijkt het blad wat hoger te mikken dan de oude Leesgoed. Ik vraag me ook af of het blad zo talig blijft als het er nu uitziet; er staan ruim voldoende plaatjes in, heus wel, maar het blad ademt wel degelijk een tekstuele sfeer uit. Dat kunnen paginagrote portretten en zelfs een spread waarop alleen maar xc3xa9xc3xa9n tekening staat, niet verhullen. Bij die spread is ook nog eens iets niet goed beoordeeld, want het gaat om een tekening die is aangeleverd als digitaal bestand met onvoldoende dpi om hem tot twee paginaxe2x80x99s op te blazen, dus je ziet de pixels zitten en dat had echt niet gemogen. Een tweede faux pas is dat niet zelden fotografen, tekenaars en vormgevers gewoonweg niet worden genoemd, en dat past niet bij een genre waarin het beeld net zoxe2x80x99n grote rol speelt als de tekst.

Dat neemt niet weg dat het blad, ook qua beeld, uiterst liefdevol is verzorgd, en het wordt dan ook hoog tijd dat mensen die kinder- en jeugdboeken een warm hart toedragen en het zich kunnen veroorloven, een abonnement nemen op Leesgoed. Informatie daarover vind je hier. 

En nu ga ik het lezen.